Centrum Nauki Kopernik zdecydowało się stworzyć wyjątkową nagrodę, gratyfikując instytucje z całej Polski za nieszablonowe, innowacyjne, przewrotowe podejście do szeroko rozumianej edukacji.
Spośród 366 organizacji, które zgłosiły się do konkursu w kategorii ogólnopolskiej zwyciężył Instytut Dobrej Śmierci, a lokalnej – Oświatowe Centrum Nauki i Techniki w Wodzisławiu Śląskim. Nagrodę specjalną otrzymał Janusz Laska – pomysłodawca i inicjator programu Klub Młodego Odkrywcy.
Jest to dla nas ogromne wyróżnienie oraz dowód na to, że jesteśmy widziani_e i doceniani_e. To również źródło motywacji, by nieustannie działać w obszarze umierania, śmierci i żałoby i obejmować czułością, troską i zrozumieniem coraz więcej osób, które często wobec tych trudnych doświadczeń pozostają samotne.
W tym miejscu chciałybyśmy i chcielibyśmy nisko się ukłonić i z całą mocą podziękować całemu Kolektywowi Instytut Dobrej Śmierci. Wspaniale, że jesteście!
Zachęcamy do przeczytania pięknej laudacji, którą wygłosił jeden z członków jury, dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II – Michał Senk.
Szanowni Państwo,
wyobraźcie sobie taką scenę: Wypchana po brzegi widownia teatralna – jesteśmy po pokazie spektaklu podejmującym temat odchodzenia bliskiej osoby, uznanym za najważniejszą premierę roku 2023. Ożywiona rozmowa twórców z publicznością. Uzasadniony żal, gniew, a nawet agresja reżysera, który doświadczył umierania swojego ojca, a nie doświadczył, w tym – bezsprzecznie trudnym dla jego rodziny – czasie, wystarczającego wsparcia medycznego, instytucjonalnego ani duchowego. Żal i rozgoryczenie porwanej przez reżysera publiczności, która ma za sobą podobne doświadczenia: bezradności wobec śmiertelnej choroby bliskich osób …
Wśród rozżalonych wypowiedzi w dyskusji: czuły, empatyczny, kojący, a zarazem pełen mocy kobiecy głos, mówiący o tym, że śmierć jest naturalną częścią życia. A oddelegowanie jej do szpitali i hospicjów spowodowało, że stała się wydarzeniem medycznym. To dlatego rzadko jesteśmy w stanie towarzyszyć umierającemu człowiekowi, zaakceptować zmieniającą się naturalnie fizjologię, odpowiedzieć na prawdziwe potrzeby osoby chorej i jego rodziny.
A przecież śmierć, podobnie jak narodziny, towarzyszy człowiekowi od zawsze. Poświęcali jej uwagę filozofowie, miała swoje szczególne miejsce w każdej religii, gdzie zawsze otaczana była szacunkiem. Także nauka, ciągły postęp medycyny, pozwala coraz dokładniej brać chorobę, starość, śmierć pod lupę, zarówno od strony biologicznej, psychologicznej, jak społecznej. Rozwój onkologii sprawia, że w niektórych przypadkach lekarze są w stanie wydłużyć ludzkie życie o miesiące, a nawet lata. Rozwój medycyny estetycznej stwarza możliwość przedłużenia czy przywrócenia młodego wyglądu…
Mimo tego nieustannego postępu, pojawiająca się nagle pandemia czy wybuchające wciąż nowe wojny odciskają na nas piętno, którego nie zawsze jesteśmy świadomi. Śmierć drugiego człowieka staje się statystyką, a w kulturze motyw karuzeli zagłusza wyrzuty sumienia z powodu samobójstwa kolejnej młodej osoby.
Miałem okazję być na tej widowni teatralnej, gdy kobiecy głos w kilku słowach przywołał inną perspektywę patrzenia na śmierć. Jak się już Państwo zapewne domyślacie, ten głos, a właściwie głosy, należały do przedstawicielek Instytutu Dobrej Śmierci, którego misją jest inicjowanie rozmowy o przemijalności i śmierci, jako naturalnych etapach ludzkiego życia, wpisanych w to życie od samego początku.
Działający od 2020, a formalnie ugruntowany w 2022 roku, Instytut w sposób śmiały i nowatorski wyprowadza temat umierania, śmierci i żałoby ze sfery tabu i przywraca im należne miejsce w dyskursie społecznym. Organizacja zrzesza specjalistów z różnych branż, tworząc wspólnotę doświadczeń, a zarazem zespół ekspercki, który na wielu płaszczyznach – w sposób angażujący, konsekwentny i skuteczny edukuje na temat przemijania. W zakresie jego zainteresowań i działań są m.in. konferencje naukowe, przygotowujące środowisko medyczne do podnoszenia standardów opieki paliatywnej, ale też zaszczepiające standardy dobrej komunikacji z chorymi i ich rodzinami. Działania Instytutu to także ceremonie pogrzebowe, warsztaty, wykłady, dyskusje dotykające przeżywania żałoby czy poszukujące języka pozwalającego w adekwatny sposób rozmawiać o śmierci. Znakiem rozpoznawczym i zarazem łączącym wszystkie te pionierskie aktywności jest szacunek, uważność i czułe podejście do każdej osoby.
Taki przewrót na pewno zasługuje na dostrzeżenie. Niniejszym mam zaszczyt ogłosić, że decyzją Kapituły nagrody „Przewroty”, nagrodę w kategorii ogólnopolskiej, otrzymuje Instytut Dobrej Śmierci. Dziękujemy, że uczycie nas na nowo, jak „obchodzić się” ze śmiercią!
Michał Senk, Centrum Myśli Jana Pawła II
