Medycyna paliatywna to gałąź medycyny, która zapewnia całościową, wszechstronną opiekę i leczenie objawowe. Skierowana jest do pacjentów chorujących na nieuleczalne, postępujące oraz ograniczające życie schorzenia. Opieka taka jest ukierunkowana przede wszystkim na poprawę jakości życia, jej celem jest zapobieganie bólowi oraz innym objawom somatycznym. Dzięki niej możliwe jest łagodzenie cierpień psychicznych, duchowych oraz socjalnych.
Hospicjum domowe to nie tylko miejsce, w którym człowiek u kresu życia może odnaleźć profesjonalną pomoc medyczną. To obszar, w którym śmierć traktowana jest jako naturalny proces, jako część życia. Pozwala on na pełną akceptację przemijania, poprawę jakości życia, odnalezienie sensu w tym, przez co przechodzimy. Można przyjąć, że pracy w hospicjum przyświeca zdanie Cicely Saunders „Nie chodzi o to, żeby życiu dać więcej dni, a o to, żeby dniom dać więcej życia”. Nawet już samo słowo paliatywny („palium”) oznacza płaszcz. Opieka paliatywna jest więc właśnie taką otuchą, która przynosi ciepło tym, którzy go potrzebują.
W hospicjum domowym śmierć nie jest traktowana jak wróg, z ktorym należy walczyć. Jest etapem, który prędzej czy później nastąpi, a zespół hospicyjny pozwala się do niego z uważnością i łagodnością przygotować.
Opieka paliatywna dostępna jest w różnych formach:
1) opieka domowa – w hospicjum domowym;
2) opieka stacjonarna – w hospicjum stacjonarnym lub w oddziale medycyny paliatywnej;
3) opieka ambulatoryjna – w poradni medycyny paliatywnej.
Jak wygląda opieka w ramach hospicjum domowego?
W ramach hospicjum domowego pacjenci mają komfort zostać w znanych im otoczeniu własnego domu. Przy czym znajdują się pod opieką zdrowotną udzielaną przez zespół interdyscyplinarny. Składa się on z profesjonalistów, którzy wspólnie zajmują się danym pacjentem: lekarza, pielęgniarki, psychologa i rehabilitanta. Zgodnie z ustawą wizyta lekarska u pacjenta w hospicjum domowym musi odbyć się co najmniej 2 razy w miesiącu, zaś wizyta pielęgniarska co najmniej 2 razy w tygodniu. Dodatkowo, pacjent objęty opieką hospicyjną, może w każdym momencie kontaktować się z zespołem terapeutycznym.
Opieka paliatywna ukierunkowana jest na leczenie bólu zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), leczenie innych objawów somatycznych, rehabilitację i opiekę psychologiczną nad pacjentem oraz jego rodziną. W ramach hospicjum domowego zatrudniony lekarz może również zlecić badania diagnostyczne czy zaordynować leki. Dodatkowo istnieje możliwość bezpłatnego wypożyczenia wyrobów medycznych (np. inhalatory, glukometry, wózki inwalidzkie, kule, sprzęt do pomiaru ciśnienia krwi).
Od marca 2020, z uwagi na pandemię COVID-19 dopuszczono dodatkowo realizację porad i wizyt z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych. Warto podkreślić, że mogą one się odbywać jedynie w sytuacjach, które nie zagrażają pogorszeniu stanu zdrowia chorych. W innych przypadkach, wciąż odbywają się wizyty domowe z zachowaniem środków ochrony indywidualnej personelu medycznego.
Kto może skorzystać z hospicjum domowego?
Dostęp do opieki domowej w Polsce jest dość dobry. Według danych z końca 2016 roku takie świadczenia dla dorosłych pełniło 436 jednostek, zaś dla dzieci 60 jednostek. Rocznie korzysta z nich około 57 000 pacjentów, których średni wiek wynosi 69,1 lat. Osoby poniżej 18 roku życia stanowiły 2,75%. Jedyne realne ograniczenie to limitowanie świadczeń, które generuje kolejki oczekujących.
Dla kogo więc hospicjum domowe jest dobrym wyborem? Otóż dla chorego, którego rodzina jest w stanie zapewnić mu pomoc (tzn. karmienie, mycie, podawanie leków) lub dla takiego, który sam jest wystarczająco samodzielny. Pacjenci, którzy nie spełnią tych warunków, nie uzyskają optymalnej pomocy ze strony hospicjum domowego. W ich przypadku lepszym rozwiązaniem jest hospicjum stacjonarne, oddział opieki paliatywnej lub dom pomocy społecznej.
Jakie warunki należy spełnić, aby dostać się do hospicjum domowego?
Aby zostać przyjętym pod opiekę hospicjum domowego, konieczne jest przedstawienie skierowania wystawionego przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego (lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, lekarz szpitalny), na którym będzie zaznaczone odpowiednie wskazanie medyczne.
Kiedy należy zgłosić się do hospicjum?
Im wcześniej pacjent, którego schorzenie nie rokuje poprawy, zostanie zgłoszony do opieki paliatywnej, tym lepiej. Dzięki temu można poprawić komfort pacjenta oraz rodziny. Warto podkreślić, że opieka paliatywna oraz inne rodzaje leczenia nie wykluczają się nazwajem. Pacjent, który korzysta z opieki hospicjum domowego, może również uczęszczać do swojego lekarza rodzinnego, otrzymywać paliatywną chemioterapię czy preferowaną przez siebie rehabilitację. Opieka paliatywna jest dodatkowym wsparciem, z którego warto skorzystać. Wczesne przyjęcie do hospicjum pozwala również zaplanować postępowanie oraz ograniczyć stres z zostawianiem wszystkiego na ostatnią chwilę. Zespół hospicjum domowego jest po to, aby pomóc. Im wcześniej się jemu na to pozwoli, tym więcej może zdziałać i dać pacjentowi taką jakość końca życia, jakiej naprawdę potrzebuje.
Bibliografia:
- ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 16 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej
2. OBWIESZCZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 28 marca 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej
3. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 29 października 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej
4. Medycyna Paliatywna. Opracowanie zbiorowe pod redakcją Aleksandry Ciałkowskiej-Rysz oraz Tomasza Dzierżanowskiego. Wydawnictwo Termedia. 2019r.
